De instelling en achtergrond van het Avondmaal
Wij geloven dat ‘het Avondmaal’ is ingesteld door Jezus tijdens de viering van het Pascha, het feest van het Paaslam.[1] Het Avondmaal werd tijdens dit feest door Jezus ingesteld omdat Hij de vervulling is van dit feest. Paulus schrijft dan ook over Jezus als over ons Paaslam wanneer hij schrijft “Doet het oude zuurdeeg weg, opdat gij een vers deeg moogt zijn; gij zijt immers ongezuurd. Want ook ons paaslam is voor ons geslacht: Christus”.[2]
Het Paaslam herinnerd de Israëlieten aan de bevrijding van de slavernij uit Egypte. Ons Paaslam, Jezus Christus, herinnert ons aan de bevrijding van de slavernij van de zonde.[3] Op Pascha wordt herdacht hoe door het bloed van een lam het oordeel aan Israël is voorbijgegaan. Jezus stelde het Avondmaal in omdat Hij Zijn bloed zou geven om allen die in Hem zouden geloven van het oordeel te vrijwaren.
Er zijn dus heel wat overeenkomsten tussen het Pesach en het Avondmaal.
Beide vieringen zijn vieringen van bevrijding of verlossing. Zoals Joden tijdens Pesach hun bevrijding uit de slavernij van Egypte vieren op grond van de dood van het paaslam, zo vieren de christenen hun bevrijding uit de slavernij van de zonde op grond van het offer van Christus, het Lam van God. Zoals het Joodse Pesach verwijst naar de verlossing van het Joodse volk, zo verwijst het Avondmaal naar de verlossing van allen die geloven in Christus.
Zoals het bloed van het paaslam de Joden beschermde tegen de verderfengel, zo beschermt het bloed van Christus, ons Paaslam, ons voor het komende oordeel. “Het bloed van Jezus reinigt ons van alle zonde”, zegt Johannes.[4] En omdat we gereinigd zijn van alle zonde gaat het oordeel aan ons voorbij. “Er is geen veroordeling voor hen die in Christus Jezus zijn”.[5]
Voor de viering van het Pascha mocht er enkel gebruik gemaakt worden van een perfect paaslam, het lam moest volkomen gaaf zijn. Er mocht niets aan mankeren.[6] Van Christus zegt de Bijbel heel duidelijk dat Hij zonder zonde was.[7] Jezus is het volmaakt gave Lam van God.
De Israëlieten moesten de maaltijd eten met de lendenen omgord, de schoenen aan hun voeten, de staf in hun hand, … men moest klaar staan om te vertrekken.[8] Men moest bereid zijn om hun oude leven in Egypte de rug toe te keren. Zo is het ook met ieder die bij Jezus wil horen. Wanneer we door Hem verlost willen worden, dan moeten we bereid zijn om ons oude leven achter ons te laten.[9]
Dit is Mijn lichaam? Dit is Mijn bloed?
Toen Jezus het avondmaal instelde en het brood nam zei Hij: “dit is Mijn lichaam”. Van de wijn zei Hij: “dit is Mijn bloed”.[10] Wat bedoelde Jezus hiermee? Er zijn kerken die geloven dat het brood en de wijn tijdens de viering veranderen in het lichaam en bloed van Christus; met als gevolg dat aan het (veranderde) brood en wijn zelfs goddelijke aanbidding verschuldigd is.
Als Evangelische Kerk Bourgoyen wijzen wij deze transsubstantiatie-leer af. Wij geloven dat Jezus’ woorden overdrachtelijk moeten worden verstaan. Als bijvoorbeeld een vrouw een foto van haar zoon toont aan haar collega en zegt: kijk, dit is mijn zoon; dan bedoelt zij niet dat dit stukje papier echt haar zoon is, maar dan bedoelt zij dat dit stukje papier haar zoon weergeeft. Dit is ook wat Jezus bedoelde toen Hij zei: dit is Mijn lichaam. Zoals de vrouw denkt aan haar zoon als ze de foto vasthoudt, zo denken ook de gelovigen aan de Heer Jezus wanneer het brood wordt vastgehouden. Het brood herinnert aan Zijn lichaam dat werd verbroken voor onze zonden.
Waarom avondmaal vieren?
Gemeenschap met Christus
In 1 Korinthe 10:16 staat geschreven dat “De drinkbeker der dankzegging, die wij met dankzegging zegenen, is die niet de gemeenschap met het bloed van Christus? Het brood dat wij breken, is dat niet de gemeenschap met het lichaam van Christus?”. In de viering van het Avondmaal mogen we telkens weer herinnerd worden aan de eenheid en de diepe gemeenschap die er bestaat tussen de gelovigen en Christus.
Gemeenschap met elkaar
In 1 Korinthe 10:17 staat geschreven dat “Omdat het brood één is, zijn wij, die velen zijn, één lichaam, want wij allen hebben deel aan het ene brood”. De eenheid van de gelovigen is een bijzonder kostbaar goed. [11] Wanneer we samen met elkaar het avondmaal vieren en samen eten van het ene brood en drinken uit de beker, dan laten we hiermee zien dat we met elkaar verbonden zijn omdat we verbonden zijn met Christus. Deelnemen aan het Avondmaal getuigt dus van de eenheid met elkaar en met de Heer. Hoewel we allemaal unieke personen zijn, zijn we toch ook bovenal één lichaam: het lichaam van Christus.
Samen gedenken
Toen Jezus het Avondmaal instelde zei Hij tot twee keer toe “doe dat tot Mijn gedachtenis”.[12] Als mensen zijn we geneigd om snel dingen te vergeten. Maar God wil dat we nooit vergeten wat de Redder voor ons gedaan heeft aan het kruis. Telkens wanneer we Avondmaal vieren brengen we in herinnering hoe Christus ons verlost heeft. Zoals het Joodse volk jaar na jaar door de Pesachmaaltijd gedenkt hoe zij als volk verlost zijn van de slavernij uit Egypte, zo gedenkt ook de gemeente van Christus in het vieren van het Avondmaal haar verlossing van de slavernij van de zonde.
Samen verkondigen
In 1Korinthe 11:26 staat geschreven dat “zo dikwijls als u dit brood eet en deze drinkbeker drinkt, verkondig de dood van de Heere”. Tijdens het Avondmaal wordt het Woord van God op een ‘zichtbare’ manier doorgegeven. Door de tekenen van brood en wijn verkondigen we dat Christus Zichzelf voor ons gegeven heeft.
Samen verwachten
Het verkondigen dat Christus Zichzelf voor ons gegeven heeft doen we “totdat Hij komt”. Wanneer we Avondmaal vieren kijken we niet alleen maar naar het verleden, naar Golgotha, maar we kijken ook naar de toekomst, naar de wederkomst van Christus en naar de komst van Zijn Koninkrijk. Er komt een dag dat we samen met Christus de beker zullen heffen in het Koninkrijk van de Vader.[13]
Wie mag er aan het avondmaal deelnemen? En wie niet?
Wij geloven dat enkel degenen die bij Jezus horen en dus wedergeboren zijn, mogen deelnemen aan het Avondmaal. Jezus heeft niet gezegd dat iedereen van het brood moet eten en van de beker moet drinken. Maar Hij zei tot Zijn ‘discipelen’ dat zij dat moesten doen. In Handelingen 2:44 lezen we: “En allen die geloofden, waren bijeen …” en het waren deze mensen die “brood braken” (vers 42 en 46). Het Avondmaal is dus bedoeld voor alle gelovigen, ook al zijn de gelovigen onvolmaakt.
Wij geloven dat je niet moet wachten tot je een volmaakte discipel van Jezus bent, want dan kun je blijven wachten. We vieren geen Avondmaal met elkaar omdat we volmaakt zijn, maar we vieren Avondmaal omdat we bij Jezus horen.
Net als de doop is ook het Avondmaal een ‘opdracht’ voor elke gelovige, “doet dit tot Mijn gedachtenis”.[14] Jezus heeft ons geboden om het avondmaal te vieren en de gemeente moet Hem hierin gehoorzamen; iets wat ook gebeurde door de eerste gelovigen.[15] Als Evangelische Kerk Bourgoyen hebben wij ervoor gekozen om elke eerste dag van de week het Avondmaal te vieren.[16] Het Avondmaal vieren is een opdracht van de Heer die een zeer belangrijke functie vervult wanneer de gelovigen zijn samengekomen. Door de viering van het Avondmaal worden de gelovigen telkens weer opnieuw herinnerd aan Jezus’ dood en de prijs die Hij betaald heeft om de zonden van ons weg te nemen.
Hoe oud moet ik zijn om deel te mogen nemen aan het avondmaal?
Wij geloven dat niet de leeftijd het criterium is om al dan niet deel te mogen nemen aan het Avondmaal. Niet de leeftijd maar de wedergeboorte is hèt criterium. Ben je tot geloof gekomen in Jezus? Heb je beslist om in gehoorzaamheid te leven aan Hem? Heb je deze beslissing kenbaar gemaakt? Ook doorheen de doop?
In de Evangelische Kerk Bourgoyen hanteren we het principe dat ieder die deelneemt aan het Avondmaal gedoopt hoort te zijn op grond van zijn of haar geloof. De doop staat aan het begin van het christelijke leven.[17] Elke reden die men heeft om aan het Avondmaal deel te nemen, is minstens zo’n goede reden om zich te laten dopen. Niet het Avondmaal maar de doop is de uitwendige zichtbare belijdenis van iemands wedergeboorte.
Kan je Avondmaal vieren als er zonde is in je leven?
We geloven dat je een onderscheid moet maken tussen ‘in zonde vallen’ en ‘in zonde leven’. In de gemeente van Korinthe ging er heel wat mis. Er waren ruzies (1:11), er was verdeeldheid (3:3), er was zelfs ketterij (15:12); maar toch zegt Paulus nergens dat deze mensen geen Avondmaal meer mogen vieren. Wel lezen we hoe Paulus deze mensen vermaande en hen onderwees zodat deze mensen hun levenswijze konden bijstellen.[18]
Het is met vallen en opstaan dat we groeien in geloof en in gehoorzaamheid. En de opdracht tot het vieren van het Avondmaal helpt ons om telkens wanneer we in zonde gevallen zijn, onze schuld te belijden, op te staan en opnieuw te beginnen. En zolang die bereidheid aanwezig is, is er geen reden om het Avondmaal voorbij te laten gaan.
De enige goede Bijbels verantwoorde reden om iemand niet aan het Avondmaal te laten deelnemen is wanneer er sprake is van een zondige levensstijl waarvan iemand zich niet ‘wil’ bekeren. Zo iemand hoort niet aan het Avondmaal deel te nemen; maar zo iemand hoort eigenlijk ook niet in de gemeente thuis.[19]
[1] Mt.26:26-29, Mc.14:22-25, Lc.22:15-20, 1Kor.11:23-32 [2] 1Kor.5:7 [3] Rm.6:1-23 [4] 1Jh.1:7 [5] Rm.8:1 [6] Ex.12:5 [7] 2Kor.5:21, 1Pt.2:22, 1Jh.3:5 [8] Ex.12:11 [9] 2Kor.5:17, Ef.4:22, Kol.3:9 [10] Mt.26:26-28 [11] Mt.12:25, Jh.17:20-23, Ef.4:1-6, Flp.2:1-4 [12] 1Kor.11:24-25 [13] Mt.26:29 [14] Lc.22:19, 1Kor.11:23-26 [15] Hd.2:41-42 [16] Hd.20:7 [17] Hd.2:38 [18] Vgl.Hb.3:13, 1Ts.5:14 [19] 1Kor.5:11, 10:21, Mt.18:15-17